Często się pytacie o to, jakie książki z ekonomii behawioralnej warto przeczytać. Zatem na cześć długiego weekendu majowego, oto prezentuję Wam listę Top 5!
Zacznę jednak od małej dygresji.
Wiem, że umysł ludzki lubi jasne podziały, szufladki i biało-czarny świat – dzięki temu łatwiej jest nam nawigować przez życie. Lubimy stereotypy i kategorie. Ekonomia behawioralna, a nie socjologia. Psychologia społeczna a nie poznawcza. Lubimy też modne tematy, takie jak disruption, innowacje, singularity czy… ekonomia behawioralna. Jeśli jednak chcemy zrozumieć to, jak ludzie podejmują decyzje i dlaczego nasze społeczeństwo (i Twoi znajomi i klienci) zachowują się tak a nie inaczej, warto jest wyjść poza tak wąsko zdefiniowaną kategorię. Jak z resztą z każdym innym tematem. ¡Viva holistyczne i interdyscyplinarne podejście!
Poniżej, zatem, przedstawiam Wam moją listę pięciu najlepszych książek, jakie przez 35+ lat życia na planecie Ziemi przeczytałam. Książki te wyjaśniają, dlaczego ludzie – i stworzony przez nich świat – są tacy a nie inni.
Polecam czytanie w podanej kolejności.
Rekomendacja #1: Od zwierząt do bogów. Krótka historia ludzkości
Słowa takie jak „genialna”, „fascynująca” czy „wow” nie oddają tej książce należytego szacunku. Jeśli miałabym wybrać jedną książkę, który każdy człowiek powinien przeczytać i która powinna być obowiązkową lekturą w szkołach, byłaby to właśnie ta. I piszę to ja, osoba, która nigdy nie lubiła historii. Jak się okazuje nie lubiłam jej, bo moim nauczycielem nigdy nie był Yuuval Harari.
„Od zwierząt do bogów” pokazuje, z (bardzo wysokiego) lotu ptaka, kolejne etapy rozwoju gatunku Homo, od czasów epoki kamienia po dzisiaj. Dlaczego to Homo sapiens, a nie inne gatunki Homo, zdominowały Ziemię? Kiedy i jak powstały imperia? Dlaczego pieniądze są taką samą fikcją jak religie? (Tak, książka ta może niektórych mocno sprowokować. Tym bardziej polecam jej przeczytanie!)
Genialna książka (że tak się powtórzę). Niezliczone olśninia i momenty „wow” oraz „aha!” gwarantowane. A przy okazji można dobrze zrozumieć, dlaczego społeczeństwo i nasze życie w XXI wieku wyglądają tak, a nie inaczej.
(Tak naprawdę to lista Top 5 ta ma sześć pozycji. Nie mogłam się powstrzymać przed dodaniem do niej nowej książki Harari’ego „Homo Deus: A Brief History of Tomorrow”. Obowiązkowa pozycja wszystkich fanów rozkminek o sensie życia, o wartościach i o różnicach międzykulturowych. Równie obowiązkowa lektura dla wszystkich osób, które interesują się big data, internet of things i tym, jaka przyszłość może nas czekać za kilkadziesiąt lat.)
Rekomendacja #2: The Believing Brain: From Spiritual Faiths to Political Convictions. How We Construct Beliefs and Reinforce Them as Truths
Druga (trzecia) książka, która jest w czołówce książek życia może niektóre osoby mocno sprowokować. Michael Shermer znany jest z bycia skrajnym sceptykiem i z aktywnego działania przeciwko sektom, religiom, duchowym wizjom, homeopatii i innym rzeczom, które nie zostały udowodnione przez naukę.
Czy jesteś religijna/y czy nie, książka ta jest na liście obowiązkowych lektur dla każdego, kto chce zrozumieć ludzi. Wyjaśnia ona dlaczego wierzymy – w boga, w placebo, w partie polityczne, w ideologie i w marki.
A jeśli ktoś chce zacząć od nieco krótszej znajomości z Shermerem, polecam jego TED Talki nt. wierzeń w dziwne rzeczy oraz oszukiwania siebie samego.
Rekomendacja #3: Pułapki myślenia
Biblia ekonomii behawioralnej. Jest to być może najbardziej napakowana wiedzą książka, jaką miałam kiedykolwiek w ręku. Dlatego też polecam czytanie jej powoli, np. jeden rozdział dziennie. Albo nawet tygodniowo. Przeczytaj, zapamiętaj, poobserwuj zachowanie ludzi wokół siebie, szukając opisanych przez Kahnemana pułapek myślenia i objawów działania Systemów 1 i 2.
Więcej o książce w Bibliotece. Znajdziecie tam też wystąpienie Daniela Kahnemana z serii Google Talks, które porusza opisane w książce tematy.
Rekomendacja #4: Zwierzęce instynkty
Na książkę tą trafiłam dzięki koledze (dziękuję, Jacek T.!), za co jestem mu dozgonnie wdzięczna. Książka ta jest nieco szerzej opisana w Bibliotece, więc nie będę się tutaj nadmiernie rozwodzić. Do rzeczy zatem.
„Zwierzęce instynkty” opisują pięć nieracjonalnych tendencji, jakie przejawiają ludzie – pewność siebie, sprawiedliwość, korupcja i zła wiara, iluzja pieniądza, historie – które są powodem kryzysów ekonomicznych. W pełni behawioralne podejście do ekonomii (i życia w społeczeństwie), które świetnie wyjaśnia, dlaczego raz na jakiś czas wszystko się na rynkach nieruchomości i finansowych wali. I dlaczego tak pewnie zawsze będzie.
Rekomendacja #5: Spiral Dynamics: Mastering Values, Leadership and Change
Last but not least, jak to się ładnie po angielsku mówi.
Nie jest to łatwa lektura. Sama koncepcja jest prosta, jednak język, jakim jest napisana, daje czasami w kość. Warto jej jednak poświęcić czas (albo, w wersji nieco lenia, zapoznać się z modelem 😉 ).
„Spiral Dynamics” opisuje osiem poziomów rozwoju… nazwijmy to rozwoju świadomości. Rozwój ten dotyczy zarówno indywidualnych osób (od niemowlaków po emerytów), jak i całych społeczności, firm i krajów. Wyjaśnia, dlaczego, jak i kiedy ludzie ze sobą współpracują, a kiedy wchodzą w konflikty oraz jakie systemy wartości stoją za tymi różnicami. Odpowiada m.in. na takie pytania jak: Dlaczego niektóre kultury (i osoby) są bardziej religijne niż inne? Dlaczego jedni poświęcają życie pogoni za pieniędzmi, a inni oddają życie pomocy biednym? Dlaczego niektóre firmy żyją procedurami i zasadami, a inne dają swoim pracownikom możliwość pracy z domów i wykorzystania 20% czasu na własne projekty?
Lepsze zrozumienie świata i ludzi po przeczytaniu tej książki, oraz pozostałych z listy, gwarantowane! Nie mogę się doczekać, aż się w nie wgryziecie. Czekam na Wasze przemyślenia i komentarze 😀